Partizanovo nekad... |
RAZVOJ URBANE STRUKTURE GRADA KONJICA
Grad Konjic jedinstven je u čitavoj Bosni i
Hercegovini po tome što su njegovi današnji dijelovi
na dvije obale rijeke Neretve, do osmanskog
zaposjedanja Bosanskog kraljevstva, bili u sastavu
dviju feudalnih oblasti: trg Konjic(e) u sastavu
župe Bosanska Neretva u Kraljevoj zemlji, a trg
Biograd u sastavu župe Hercegovačka Neretva u zemlji
Hercega Stjepana Vukčića Kosače, odnosno u
Hercegovini.
Nakon
osmanskog zaposjedanja, trg Konjic(e) zadržao je
svoj naziv (turski Konjiće), dok je trg Biograd u
prijevodu na turski jezik preimenovan u Belgrad.
Dva trga su i dalje ostala sjedišta nahija Bosanska
Neretva, odnosno Hercegovačka Neretva.
Oba trga
(u tursko doba bazari) zajedno sa svojim nahijama,
ušla su u sastav Bosanskog sandžaka. Nakon osnivanja
Hercegovačkog sandžaka 1470. godine, nahija
hercegovačka Neretva i trg Belgrad, ušli su u njegov
sastav.
Nedostaju pouzdani izvori iz kojih bi se moglo
utvrditi kada su trgovi Konjice i Belgrad stekli
status kasaba. Prema prof.dr. Jusufu Muliću,
osnovano je pretpostaviti da se to kod trga Konjice
desilo između 1550. i 1565. godine., a kod trga
Belgrad između 1537. i 1550. godine. U knjizi
„Konjic i njegova okolina u vrijeme turske
vladavine“ prof. dr. Jusuf Mulić daje sljedeće
podatke o urbanom razvoju naselja na dvije obale
Neretve.
Krajem 16. vijeka dvije kasabe su
imale sljedeće mahale.
Kasaba Neretva (Konjice) :
-
Mahala Ahmeda Tabanice, koja se
prostirala od velikog drvenog mosta preko rijeke
Neretve do korita Trešanice
-
Mahala nemuslimana (bivše selo
Trešanica)
-
Gornje Konjice (kasnije - Donje
Polje)
Godine 1537. nahija bosanska Neretva
ušla je u sastav novoosnovanog Kliškog sandžaka, a
sa njom i kasaba Neretva ili Konjic (e).
Kasaba Belgrad je početkom 16. vijeka
imala dvije mahale:
-
Mahala nemuslimana (bivši trg
Belgrad)
-
Džemat muslimana - mahala nastala
uz drvenu ćupriju u prvoj polovini 16.vijeka, u
kojoj je izgrađena i prva islamska bogomolja).
1585. godine ova kasaba je dobila
naziv Belgraddžik i, po popisu Hercegovačkog
sandžaka te godine, imala je sljedeće 4 mahale:
-
Mahala nemuslimana (trg Belgrad)
-
Džemat muslimana
-
Mahala Hadži - Abdije
-
Mahala Sulejman - bega
Posljednje dvije mahale su nastale na
prostoru današnjih naselja Prkanj i Orašje.
Krajem
16.vijeka niče novo naselje Varda, kasnije mahala
Husein - bega, hair - sahibije Vardačke džamije.
Tako je kasaba Belgraddžik zaokružena kao urbana
cjelina.
Zaim Muhammed - beg poznat kao Karadžoz - beg iz
Mostara, sagradio je drveni most, 30 - tak metara
niže današnjeg, negdje sredinom 16 vijeka. Godina
gradnje ovih objekata nije nigdje navedena, ali je
to svakako bilo prije 1570. godine.
Most je srušen 1660. godine, o čemu
je na
unutrašnjem zidu u mesdžidu Ahmeda (Tabandži)
Tabanice, kasnije Djevojačkoj džamiji, bio sačuvan
zapis.
Hivzija Hasandedić je 1979. pronašao ferman sultana
Mehmeda IV (1648 - 1987) od 1096. odnosno 1684/1685.
godine, koji predstavlja odgovor stanovnicima
Glavatičeva po zahtjevu o opravci drvenog mosta u
Glavatičevu na Neretvi. U tom fermanu se kaže da
već postoji kameni most koji je sagradio Haseći Ali
- aga, te da opravka drugog nije potrebna, kao ni
taj most.
Sve do
1850. godine dvije kasabe nosile su dvojne nazive
Neretva Konjic(e) i Belgraddžik.
Prilikom osnivanja Vilajeta Bosna 1865 godine, dvije
kasabe objedinjene su u jednu pod nazivom Konjic(e).
Tako je ostalo sve do kraja osmanske vladavine.
Provincijal Hercegovačke franjevačke
provincije fra Petar Bakula vršio je 1873. godine
vizitaciju župa koje su bile u sastavu ovoga
Provincijalata. Prema podacima koje navodi, ali za
koje ne daje izvor, objedinjeni grad Konjice tada je
imao 227 kuća sa 1 320 stanovnika.
Prema zvaničnim
podacima o hronologiji austrougarske okupacije Bosne
i Hercegovine 1878. godine, austrougarska vlast je
ušla u Konjic 6. oktobra 1878. godine. Tako je nakon
više od četiri vijeka zauvijek prestala vlast
Osmanlija u konjičkom kraju.
1879. - prvi popis stanovništva pod
novom vlašću. Gradska općina Konjic ima 285
objekata, 331 stambeni prostor i 1 338 stanovnika.
Prilikom popisa iz 1879. godine, u sastavu gradske
općine Konjic nije bilo tadašnje selo Gornji Konjic
(današnje naselje Donje Polje). Sa selom Gornji
Konjic grad je trebao imati 1 413 stanovnika.
1886. je sagrađena pravoslavna crkva
na Vardi.
1897. izgrađena je katolička crkva po
nacrtu poznatog arhitekte Josipa Vancaša.
Gradi se željeznička pruga i
željeznička stanica, a dio na desnoj obali se
popunjava novim objektima. Taj dio grada se početkom
20. vijeka pominje pod nazivom Varoš. Tako se do
početka 1.svjetskog rata i sa padom austro - ugarske
vlasti završilo i formiranje kostura urbane
strukture grada Konjica.
Period između dva svjetska rata nije
obilježila intenzivnija izgradnja. Izgradilo se
nekoliko stambeno - poslovnih objekata bogatijih
Konjičana.
Do intenzivnije gradnje dolazi nakon
2. svjetskog rata, kao posljedica političke odluke
vlasti FNRJ da se u Konjicu formira vojna industrija
od državnog značaja. Pedesetih godina prošlog vijeka
se dešava intenzivna stambena izgradnja na području
današnje Kolonije, a grade se Dom kulture i zgrada
Suda.
Najznačajniji javni objekat
šezdesetih godina je Osnovna škola „3.mart“ na Vardi
(1966.).
Krajem šezdesetih i tokom
sedamdesetih godina gradi se Dom zdravlja na Tulegu,
neboderi na Radavi, motel na Radavi, željeznička
stanica, robna kuća i poslovni objekat na Raskršću,
osnovna škola na Musali i srednjoškolski centar.
Osamdesetih godina se grade stambena
naselja Orašje 1 i Orašje 2, Kolonija se dopunjava
novim, interpoliranim stambenim objektima, a na
Musali se, na mjestu stare austrijske kasarne gradi
sportska dvorana. Počinje izgradnja stambenog
naselja Pleha. Radi se dogradnja i nadogradnja
Pošte, a niču i stambeni objekti na Raskršću. Pred
sam rat 1992. vrši se rekonstrukcija i nadogradnja
objekata Općine Konjic.
Poslijeratni period, od kraja 1995.
godine do danas, je obilježila prvenstveno sanacija,
rekonstrukcija i nadogradnja postojećih stambenih,
stambeno - poslovnih, poslovnih i sakralnih
objekata. 2004. počinje izgradnja poslovno -
sportskog centra „Partizanovo“ na mjestu bivšeg
„Partizanovog igrališta“. Izgradnja je završena u
maju 2006. Ovaj kompleks predstavlja najznačajniju
investiciju iz oblasti visokogradnje nakon
Društvenog doma na Vardi.
Na radost svih Konjičana ove godine
je započela i rekonstukcija Stare konjičke ćuprije,
koja će, kao i objekat „Partizanovo“, promijeniti
sliku jezgra grada i Konjic učiniti jednom od
najatraktivnijih čaršija u Bosni i Hercegovini. |